Lá Fhéile Bríde sona dhaoibh!

Tá ceist ghramadaí agam maidir leis an tuiseal ginideach sa tearma "brat Bhríde", mar a scríobhtar in Ó Dónaill. Cén fáth a bhfuil séimhiú ann? Is focal firinscneach, uatha é brat, sa tuiseal ainmneach, nach ea?

GRMA roimh ré.
Ade.

Is ainmfhocal dílis Bríd, agus is amhlaidh a curtar séimhiú ar gach ainmfhocal dílis sa tuiseal ginideach. Níl aon bhaint aige sin le hínscine an aimhfhocail a sheasaíonn roimis.

Ach, ós rud gur luais Lá 'le Bríde, b'fhéidir nár mhiste féachaint ar an gcás so: is cás cailcithe é seo, agus ná curtar séimhiú ar Lá 'le Pádraig ach chómh beag. Ach nuair a sheasaíonn ainm an naoimh ins gach frása eile, ins na frásannaibh neamh-chailcithe, ba chóir séimhiú a chur uirthi....

Séimhítear ainm dílis atá sa ghinideach: teach Sheáin, mac Mháire srl.

Go raibh maith agaibh beirt!



Is leor nod don eolach, ach is fearr freagra mar so dom amadach. Seans go raibh baint ag frásaí mar siúd agus an tuiseal ginideach le ainmneacha go ginearálta i m'intinn.

Tuigtar dom ná cuirtí séimhiú ar ainmfhoclaibh dílse mar mharc an ghinidigh sa tSeana-Ghaelainn ná sa Ghaelainn Chlasaiceach – athrú nua na Nua-Ghaelainne atá i bhfoirmeacha mar tigh Shéamais nó tigh Bhríd. Ní raibh ná “functional genitive” sna Meánaoiseannaibh (.i. séimhiú ar fhrásaí ainmfhoclacha cinnte sa ghinideach, m.sh. tigh mhac an fhir; teagh meic an fhir a bheadh i nGaelainn Chlasaiceach ina inead) – ach bhí riail ann dárbh ainm sléagar agus baintí úsáid aisti i bhfilíocht na scol uaireanta chun séimhithe a chur ar an bhfocal nó a bhainte as.

(Tugaidh fé ndeara leis ná cuirtar séimhiú ar ainmneachaibh dílse atá baininscneach i nAlbain don chuid is mó, taigh Sheumais ach taigh Brìde nó taigh Màiri a deirtar ann is minice go bhfios dom, tá samplaí mar an seòmar àrd Caisteal mór Dhùin-àluinn (= ‘i seomra ard Chaiseal mór Dhún Álainn’ nó mar sin) le fáil leis sa chéad úrscéal do chuid Gaelainne na hAlba, Dùn Àluinn).

Mar sin, bheidís frásaí mar lá [fhéil]le Bríde nó lá [fhéi]le Pádraig (más rud é gur cuireadh sléagar ar féile) rialta do réir na gramadaí clasaicí agus is dócha go bhfuilid siad gan séimhiú i gcónaí toisc gur frásaí cailcithe gurb’ ea iad, mar a dúirt djwebb.

Ana-shuimiúil.

Bhí mo bhotún soiléir domsa nuair a léigh mé freagra djwebb, ach is breá liom an míniú so chomh maith. Níl cliú agam fé Ghaelainn Chlasaiceach, mar sin is iontach léargas a fháil ar an ngramadach so.